Capaciteitstarief: nieuwe berekening nettarieven vanaf 1 januari 2023

Om te begrijpen wat het capaciteitstarief is, moet je weten dat onze elektriciteitsfactuur uit 3 tariefcomponenten bestaat:

• de energiekosten, de prijs voor je elektriciteitsverbruik
• de nettarieven: de kosten voor de aanleg, het beheer en het onderhoud van de elektriciteitsnetten en het vervoer van elektriciteit
• de overige nettarieven voor groene stroomcertificaten, energiepremies, ...
• verschillende heffingen en btw.

Omdat we met zijn allen veel meer elektriciteit verbruiken. Dit heeft twee oorzaken:
De energietransitie: de mondiale overschakeling van fossiele brandstoffen, zoals stookolie of diesel, naar hernieuwbare energie, zoals bijvoorbeeld energie opgewekt uit zonnepanelen of windturbines. 

• Het streven naar energie-onafhankelijkheid: consumenten gaan meer zelf stroom produceren, zodat ons land minder (fossiele) brandstoffen moet invoeren.  

Om deze extra belasting van onze netten op te vangen, investeren we als netbeheerder de komende jaren 4 miljard euro extra in onze netten, bovenop de 7 miljard euro voor de reguliere investeringen. Maar een haalbaar en betaalbaar netbeheer is niet alleen gebaseerd op gericht investeren, maar ook op slim en gespreid netgebruik. Pieken zijn immers het meest belastend voor onze netten. Als alle netgebruikers hun verbruik spreiden, zijn nóg meer investeringen in een zwaarder net niet nodig.

Iedereen betaalt het capaciteitstarief, niet alleen wie een digitale meter heeft. 
Bij gezinnen en kleine bedrijven met een klassieke, analoge meter wordt het op een andere manier aangerekend, omdat de klassieke meter geen pieken kan meten. Voor grote bedrijven is het capaciteitstarief al langer van toepassing.
Alleen voor beschermde afnemers met sociaal tarief geldt het capaciteitstarief niet: zij blijven het vaste, sociale (all-in) €/kWh tarief betalen.

Vanaf 1 januari 2023 wordt een deel van de nettarieven niet meer berekend op basis van ‘hoeveel’, maar wel op basis van ‘hoeveel tegelijk’. Die berekening gebeurt aan de hand van enkele nieuwe tariefelementen, zoals de kwartierpiek en de (gemiddelde) maandpiek. Het capaciteitstarief berekent een deel van de nettarieven voortaan op basis van het gemiddelde van de hoogste maandelijkse kwartierpieken, gemeten door de digitale meter.

• Voor gezinnen met een digitale meter: de nettarieven worden grotendeels berekend op basis van reëel gemeten gemiddelde maandelijkse kwartierpieken.
• Voor gezinnen met een klassieke meter: de nettarieven bestaan uit een vaste forfaitaire bijdrage + een vergoeding volgens verbruik per kWh (die hoger ligt dan bij de digitale meter).
• Voor grote bedrijven: de nettarieven worden berekend op basis van het toegangsvermogen dat bedrijven vooraf inschatten en doorgeven, en de gemeten maandpieken. Grote bedrijven moeten dit toegangsvermogen een eerste keer ingeven tegen eind december 2022 op het portaal mijn.fluvius.be.

• Voor een gezin met een gemiddeld gebruik (+/- 3500 kWh) verandert er niet zoveel. De nettarieven waarop het capaciteitstarief betrekking heeft, vormen maar een deel van het totale factuurbedrag, waarvan een deel vanaf 1 januari 2023 berekend wordt op basis van het capaciteitstarief. Het overige deel blijft gebaseerd op verbruik.
•  Vooral gezinnen met een elektrische auto of een warmtepomp kunnen voordeel halen uit het capaciteitstarief. Daarbij zorgen ze er best voor geen te hoge verbruikspieken te produceren.

Is het capaciteitstarief een extra kostenpost?

• Het capaciteitstarief is geen bijkomend tarief. Wel is het een andere manier om de nettarieven te verdelen over alle gebruikers. Het gros van de factuur blijft gebaseerd op het aantal kWh dat je verbruikt. Conclusie: zuinig omgaan met elektriciteit blijft lonen. Daarnaast is het verstandig de energie díe je verbruikt, zoveel mogelijk te spreiden.

Wie is er verantwoordelijk voor het capaciteitstarief?

• De Vlaamse energieregulator VREG is verantwoordelijk voor de nieuwe nettarieven en bepaalt de hoogte van de tarieven. 

Maakt het een verschil of je een 1- of 3-fasige aansluiting hebt?

• Neen, het soort aansluiting speelt geen rol bij de berekening van de nettarieven met het capaciteitstarief.

Is er een minimumtarief?

• Ja. Het minimumtarief wordt berekend op een piek van 2,5 kW, zowel met digitale als klassieke meter. Zo betaalt iedere netgebruiker een minimale bijdrage voor het netgebruik.

Is er een maximumtarief?

• Ja. Voor klanten met een digitale meter, bij wie de effectieve pieken kunnen worden gemeten, heeft de VREG een maximumplafond vastgelegd.

Verdwijnt het dag/nacht-tarief?

• Voor de nettarieven wel. Bij het capaciteitstarief willen we immers altijd pieken vermijden. Voor de energiecomponent op de factuur (je verbruik) bieden sommige energieleveranciers wél nog een verschillend dag- en nachttarief aan.

Betalen klanten met uitsluitend nachttarief ook capaciteitstarief?

• Ja. Klanten met uitsluitend nachttarief (UNT) die nog een klassieke meter hebben, betalen een vaste forfaitaire bijdrage en een vergoeding volgens verbruik. Bij deze klanten wordt ten laatste in 2028 een digitale meter geplaatst. Gebeurt dat toch eerder, dan wordt het hoogste kwartierverbruik van beide meters samen in rekening gebracht (synchrone piek). De korting voor UNT blijft bestaan, maar dooft uit en verdwijnt volledig in 2028.